De computer als adviseur en niet als beslisser – de visie van IBM Fellow John Cohn

Share this post:

IBM Fellow John Cohn

Meer dan 50 jaar geleden zette Thomas Watson Jr. het IBM Fellows Programma op, als hoogste technische onderscheiding voor medewerkers die een uitzonderlijke bijdrage leveren aan innovatie op wetenschappelijk, technisch of maatschappelijk vlak en daardoor mee de basis leggen voor een slimmere planeet. De IBM Fellows zijn verantwoordelijk voor een aantal van de meest verbluffende technische doorbraken in de geschiedenis van IBM, van programmeertaal Fortran over de systemen die de eerste man op de maan hebben gebracht tot de scanning tunneling microscoop, het eerste instrument om atomen af te beelden. Ondertussen werden reeds 246 IBM’ers tot Fellows uitgeroepen, samen goed voor maar liefst 7500 patenten. 85 van hen werken nog steeds bij IBM. Een van hen is John Cohn, goed voor 50 patenten.

Cohn, IBM Fellow en al 30 jaar in dienst van IBM, heeft één grote missie: hoe maak je een computer zo slim dat hij ons optimaal van dienst is? “Een computer moet ervoor zorgen dat een mens zijn werk beter kan doen. Maar de interactie tussen mens en computer zorgt vaak voor barrières”, aldus Cohn. Zeker vroeger was de afstand tussen mens en computer erg groot. Wilde je dat de computer iets voor je betekende, dan moest je heel wat doen. Doorheen de jaren werden computers steeds sneller en beter aangepast aan de mens. Nieuwe software vergemakkelijkte de communicatie tussen mens en machine. Maar is dat proces oneindig? “Technologisch gezien wel”, zegt Cohn, “maar je mag de mens niet uitvlakken. Mensen voelen zich bedreigd door een computer die te dicht komt. Als je iemand te veel taken uit handen neemt, voelt hij immers inferieur aan het systeem.”

Voor Cohn is de perfecte computer daarom een apparaat dat geestdodend werk verricht en ons helpt om eenvoudiger beslissingen te nemen. “De grote hoeveelheden gegevens (Big Data) kunnen we zelf gewoonweg niet meer overzien. Een mooi voorbeeld is het Square Kilometer Array (SKA), een hoeveelheid radiotelescopen met een oppervlakte van een vierkante kilometer die op zoek gaan naar verschijnselen in het heelal. Als de SKA over een tiental jaar klaar is, verzamelen alle telescopen samen een datahoeveelheid die gelijk is aan wat we nu op internet beschikbaar hebben. En dat elke dag weer!” Bij het ordenen en filteren van zo’n grote datavolumes is een computer onontbeerlijk.

We zijn echter nog niet klaar voor computers die het helemaal alleen voor het zeggen hebben: “Bij belangrijke zaken moet een mens aan de knoppen zitten. Een computer mag zaken voorbereiden of suggereren, maar geen autonome rol spelen. De computer als adviseur en niet als beslisser, dus.”

Belangrijk is wel om een evenwicht te vinden: “Mensen hebben vaak de neiging om iets te overautomatiseren en als daar dan reactie op komt, direct gas terug te nemen – waardoor de taak ondergeautomatiseerd is. Om die balans te vinden, heb je mensen nodig met technische kennis. Daar schort het nog wel eens aan.”

“Toch is de tijd dat computers werden gebouwd door techneuten voorbij. Bij het bedenken van computersystemen en toepassingen worden steeds meer disciplines betrokken: psychologen, antropologen en gedragswetenschappers werken samen met hard- en software-specialisten.”

Het resultaat van deze multidisciplinaire aanpak is een computer die zich aanpast
aan de mens en zo een goed gereedschap wordt. Cohn:  “Dat is een ideaal scenario, maar we zijn er nog niet.
We groeien er langzaam naartoe en leren van onze fouten.”

Dit artikel is verschenen in de november editie van het IBM Inspire Beyond Today’s Technology magazine (ibm.com/inspire/nl)