Vrachtwagenheffing: zet het gemak voor de eindgebruiker centraal

Share this post:

 

De Nederlandse rijksoverheid voert in 2024 een vrachtwagenheffing in. In onder andere België, Duitsland en Oostenrijk bestaat zo’n tolsysteem al. Draagvlak is essentieel voor het succes. In Nederland worden daarom de meeropbrengsten aangewend voor de vergroening van de sector. De gebruikerservaring kan het draagvlak verder vergroten. Niet alle systemen zijn namelijk even gebruikersvriendelijk: verplicht inbouwen, losse voedingsdraden, gebrekkig bedieningsgemak.

Daarom benadrukte Ariën Knibbe, Account Executive bij IBM, tijdens de Road User Charging Conference in Brussel om het Nederlandse tolsysteem gebruiksvriendelijker voor de chauffeur en de ondernemer te maken.

 

Draagvlak in Stockholm

Tot 2006 kreeg Stockholm elke werkdag meer dan een half miljoen wagens te slikken – met desastreuze gevolgen voor de veiligheid en de luchtkwaliteit. IBM ontwikkelde voor de stad een ingenieus tolsysteem, met onbemande camera’s op 18 meetpunten, sensoren voor onder andere weersinformatie, herkenningssoftware voor nummerplaten en variabele verkeersheffingen. Na amper 1 jaar was er al 25% minder verkeer in de stad en zakten de CO₂-emissies met 18%.

Vier belangrijke kenmerken maakten het tolsysteem in Stockholm tot een succes:

1. Eerste keer goed zorgde voor draagvlak.
2. Acceptatie stond centraal, waaronder het gemak voor de chauffeur.
3. Variabele heffingen, bv. hoger op piekmomenten en drukke plaatsen.
4. Geoptimaliseerde verkeersstromen m.b.v.  geanonimiseerde data.

Als we deze vier kenmerken toepassen op de Nederlandse vrachtwagenheffing dan komen wij tot de onderstaande analyse.

 

Eerste keer goed

Te veel tolsystemen kampten in eerste instantie met grotere of kleinere problemen. Het is essentieel dat de vrachtwagenheffing in Nederland smetteloos wordt ingevoerd. Vertrouwen komt te voet en vertrekt te paard.

 

Acceptatie staat centraal

Bij de uitwerking van toekomstige tolsystemen is het belangrijk dat we alle partijen betrekken. Overheden en wetenschappers uiteraard. Transportfederaties, transportbedrijven en chauffeurs. Maar ook vrachtwagenbouwers, verkeersdeskundigen en andere weggebruikers. Zo creëer je draagvlak voor het tolsysteem. In Stockholm gebeurde dit onder andere door na een beperkte periode tol per referendum aan de bevolking voor te leggen of de stad er wel of niet mee moest doorgaan. Door de succesvolle invoering pakte het referendum positief uit.

En maak het de gebruiker eenvoudig. In Stockholm was het gebruikersgemak met name de free flow en het betaalgemak tot 48 uur na de passage. Nu zijn we veel verder.

 

Variabele heffingen

We weten dat vooral vrachtwagens slijtage van wegen veroorzaken. Door de heffing te veranderen van een jaarvignet naar een heffing per gereden kilometer snelweg wordt het principe ‘de gebruiker betaalt’ correcter toegepast. Voorts wordt de heffing terecht gedifferentiëerd naar de milieukenmerken van de vrachtauto.

Met variabele heffingen in de tijd kunnen overheden daarnaast gerichter files aanpakken. Dat is echter pas effectief wanneer al het verkeer meedoet.

Wij denken wel dat het nuttig is om te onderzoeken of het gehele wegennet betold zou moeten worden. Zwaar transport brengt immers juist ook schade toe en kosten met zich mee op het onderliggende netwerk. Hiermee zou direct al het lokale sluipverkeer worden ondervangen. In België is hiermee reeds rekening gehouden: alle wegen zijn betold, maar voor sommige wegen geldt (nu nog) het nultarief.

 

Geoptimaliseerde verkeersstromen

De data die verzameld wordt, kunnen overheden niet alleen gebruiken om tol te heffen, maar ook voor toekomstgericht onderhoud van wegen, bruggen en tunnels. Met geanonimiseerde data weten we precies hoeveel gewicht de wegen hebben gedragen en dus wanneer het tijd is voor tussentijds onderhoud. Dat is veel goedkoper dan gaten in de weg te dichten. En daarmee ook aantrekkelijker voor de weggebruiker.

IBM ondersteunt overheden om met een slim en toekomstvast tolsysteem voor vrachtwagens de kosten eerlijker te verdelen en innovatie blijvend mogelijk te maken. Met focus op de eindgebruiker, betrokkenheid van alle partijen en oog voor mobiliteit en leefomgeving. Lees ook de blog “Technologie triggert revolutie in mobiliteit” naar aanleiding van het interview met Miro Holecy, CTO van Mobiliteitsoplossingen bij IBM.

Meer weten? Neem dan contact op met:
Ariën Knibbe via arien.knibbe@nl.ibm.com

Bram Havers via bram_havers@nl.ibm.com

https://www.linkedin.com/in/arien-knibbe

https://www.linkedin.com/in/bramhavers/