Kan digitalisering zorgen voor betere en betaalbare zorg?

Share this post:

Inspiratie van het Duitse digitale zorgplatform

De behoefte aan zorg stijgt. Het Centraal Planbureau in Nederland berekende dat de zorgkosten elk jaar gemiddeld met 2,7% zullen stijgen. Dat betekent dat in 2025 de uitgaven voor de gezondheidszorg bijna 100 miljard bedragen. De sector kampt tegelijk met een tekort aan gekwalificeerd personeel. Digitalisering wordt vaak geopperd als oplossing om de zorg beter, efficiënter te maken en betaalbaar te houden. Maar werkt het? Daarvoor kijken we naar een case uit Duitsland.

Techniker Krankenkasse: digitale koploper in de gezondheidszorg

De Techniker Krankenkasse, de grootste zorgverzekeraar van Duitsland, stelde zich in 2016 een ambitieus doel: de beste digitale zorgverzekeraar worden in Duitsland. En dat in een versnipperd zorglandschap, met 1952 ziekenhuizen, bijna 200 zorgverzekeraars en 26 miljoen brieven per dag. “Met de hulp van IBM lanceerden ze in 2018 een digitaal zorgdossier”, legt Koos Quak uit, verzekeringsadviseur bij IBM Global Business Services. “Klanten van de Techniker Krankenkasse kunnen ervoor kiezen om al hun gezondheidsinformatie te verzamelen in de app van de verzekeraar: doktersbezoeken, resultaten van medische onderzoeken, informatie over behandelingen in het ziekenhuis, … Heel belangrijk: de klant beslist zelf welke data ook anderen kunnen zien.”

Van app naar digitaal zorgplatform

“In een tweede fase creëerden we de mogelijkheid om die gegevens te combineren met andere gezondheidsdiensten. Zo hoeven patiënten geen 4 of 5 apps te volgen – van de dokter, tandarts en specialist – maar komt alle info samen op 1 portaal. Daardoor kan er gericht advies worden gegeven, in plaats van met hagel te schieten zoals nu vaak gebeurt. In de derde fase stond de uitwisseling met zorgverleners centraal. Via de app kunt u bijvoorbeeld röntgenfoto’s of bloedresultaten eenvoudig doorsturen naar artsen. Zo voorkomen we dat onderzoeken dubbel gebeuren en stellen artsen betere diagnoses door het totaalbeeld dat ze hebben. De laatste stap was de ontwikkeling van een echt digitaal zorgplatform. Gebruikers kunnen nu ook zelf informatie toevoegen, bijvoorbeeld van andere e-healthapps. En met algoritmes en artificiële intelligentie kunnen zorgverleners patiënten traceren die een hoger risico hebben op bepaalde ziekten.”

1000 nieuwe gebruikers per dag

“Het digitale zorgplatform is een gemak voor patiënten omdat alle info op 1 plaats staat en ze zelf beslissen welke informatie ze delen. Voor zorgverleners is het een enorme bron aan informatie waarmee ze hun patiënten beter en sneller kunnen helpen. En voor bedrijven creëert het nieuwe businessmodellen. Sinds de lancering melden er zich elke dag 1000 nieuwe gebruikers aan. We zitten nu aan bijna een half miljoen. Een van de populaire tools, zeker bij de jongeren, is de digitale inentingspas.”

Overheid verplicht digitale dossiers voor zorgverzekeraars

Het succes van het digitale zorgplatform werd mee mogelijk gemaakt door de overheid. Want in mei 2019 besliste de Duitse overheid dat alle zorgverzekeraars tegen 2021 zo’n digitaal platform moeten aanbieden aan hun verzekerden. Daarom heeft de Techniker Krankenkasse de tool ook opengesteld voor andere zorgverzekeraars. Ook al hebben die andere zorgverzekeraars de vrije keuze, ze kiezen toch meestal voor de oplossing van de Techniker Krankenkasse, waardoor inmiddels meer dan 30 miljoen verzekerden in Duitsland toegang hebben tot het platform.

Quote | De Duitse overheid verplicht alle zorgverzekeraars om vanaf 2021 een digitaal zorgplatform aan te bieden.

Strenge privacyregels

Wat met de beveiliging van al die gezondheidsgegevens? Koos Quak: “Dataprivacy leeft in Duitsland nog meer dan in Nederland. In het platform staat privacy dan ook centraal. De gebruikers bepalen zelf wie toegang heeft tot welke gegevens. Noch de verzekeraar, noch IBM kan bij die persoonlijke data komen. Voor de grensoverschrijdende uitwisseling en opslag van gegevens gebruiken we internationale standaarden. En aan de data is geen enkel verdienmodel gekoppeld.”

Tot 12% minder zorgkosten

Digitalisering leidt tot betere zorg, maar zorgt het ook tot een kostenbesparing? Studies van McKinsey & Company schatten in dat door de digitalisering er in Duitsland een kostenbesparing mogelijk is tot 12%. Onder andere door de papierloze administratie, efficiëntie in tijd door online-interacties en zelfzorg, en automatisering van workflows tussen zorgverleners.

Hoever staat Nederland?

De Bertelsmann Stiftung onderzocht in 2018 welke landen er bereid en klaar zijn voor digital health. Nederland zit in de matige middenmoot. Gerlof du Bois, eindverantwoordelijke voor overheid en gezondheidszorg bij IBM: “We hebben een goede regelgeving, maar als het over digitale transformatie in de praktijk gaat, dan lopen we heel wat kansen mis.“Uiteraard zijn er al initiatieven in de digitale richting. Denk aan het elektronische patiëntendossier en de vele regionale samenwerkingen. Maar een echt nationaal initiatief voor de zorg is er nog niet en daar wordt het wel stilaan tijd voor.” Daarom steunt IBM het manifest ‘Samen vooruit: een gezamenlijke ambitie voor gegevensuitwisseling in de Nederlandse gezondheidszorg‘ – een initiatief van ondernemersorganisaties VNO-NCW. Het manifest roept bedrijven en de zorgsector op om de digitalisering te versnellen om de zorg in Nederland te verbeteren. De 3 principes van het manifest:

• Open standaarden: er zijn heel veel leveranciers in de zorg en iedereen heeft een andere manier van werken. Om efficiënter samen te werken, hebben we standaarden nodig waardoor we veilig zorgdata kunnen uitwisselen.
• Zeggenschap van de patiënt: die beslist zelf welke info beschikbaar is voor anderen. Bovendien kan hij zijn data op elk moment inzien, aanpassen en verwijderen.
• Eenvoud van toegang: gebruiksvriendelijkheid en hoge beveiliging moeten vooropstaan.

Ook u kunt uw schouders mee onder de digitale versnelling van de zorg zetten. Onderteken net zoals IBM het manifest ‘Samen vooruit: een gezamenlijke ambitie voor gegevensuitwisseling in de Nederlandse gezondheidszorg’.

Deze blog kwam tot stand na het IBM-webinar ‘Een e-healthplatform creëren : lessen uit Duitsland’. Herbekijk het webinar.